Sledeći istoriju, kada je u pitanju grad Kragujevac, odmah pada u oči činjenica da je kao varoš nastao relativno kasno. Zapravo, podaci o njegovom postanku su vrlo oskudni, a najstariji pomen nalazimo u prvom sačuvanom turskom popisu u Srbiji iz 1476./78. godine pod imenom Kragujevca. Što se tice etimološkog porekla naziva Kragujevac, postojalo je u prošlosti više tumačenja. Najpre je izvodena reč po ptici kraguj, koja je u ovom kraju bila vrlo prisutna, zatim je vezivana za muško ime Kraguj. Prema novijim tumačenjima čini se da je ovo poslednje najprihvatljivije koje sa sufiksom "vas" ili "ves" srednjevekovni slovenski naziv za selo, daje "Kragujeva vas". Na ovo tumačenje nas navodi pomen iz 1837.g. baš pod ovim imenom.

Vreme nastanka grada, odnosno varoši, ipak se približno stavlja na početak XVII veka. Sredinom istog, turski geograf Hadži Kalfa ostavlja kratku belešku o Kragujevcu kao "velikoj kasabi". Grad osnivaju Turci na mestu odakle se mogla lako kontrolisati prohodnost ka Gruži, Rudniku i Beogradu. Ušuškan između Rudnika, Gledićkih planina i obronaka Crnog vrha, sa otvorenošcu prema dolini Velike Morave, ugnezdio se grad na 183m. nadmorske visine, u jugo-istočni deo kotline, sa nešto gušcom naseljenošcu na levoj obali Lepenice. On je tada postao sedište stare Lepenicke nahije. Iz sačuvanih podataka, koji su od ovog vremena češći, zna se da Kragujevac tada ima formiranu čaršiju sa više trgovačkih i zanatskih radnji. Kao sedište turske feudalne vlasti, sa prevashodnim turskim stanovništvom, nosiće orijentalna obeležja.

XVIII vek karakteriše nešto dinamičnija istorija koju ispunjavaju austro-turski ratovi.. To je vreme kada ce Kragujevac promeniti okupatora i biti pod austrijskom vlašcu od 1718.g.do 1739.g. Ova promena ce izazvati povratak srpskog življa u grad koji ce postati vojno-administrativni centar. Za strategijske potrebe Austrijanci grade veće utvrđenje okruženo palisadama i rovom koji je punjen vodom iz Lepenice. Iz ovog vremena potiče naziv grada "Šanac Kragujevac".

Povratak Turaka je usledio već 1739.g. kada će se grad vratiti u mirne palanačke vode, ponovo sa dominirajućim turskim stanovništvom. To ce trajati do početka XIX veka kada ce započeti konačni obračun sa Turcima koji ce doneti Srbiji, najpre delimičnu autonomiju, a onda i potpuno oslobođenje. U ovom periodu će Šumadija, kao i Kragujevac, biti značajan centar odakle ce se rukovoditi činom oslobadanja.

Konkretnije, sposobnošću Miloša Obrenovica, krajem 1815.g. Srbija stiče minimalnu autonomiju sa domacim knezom na čelu a 1818.g., sada Knez, Miloš svoje sedište iz Malog Crnuca premešta u Kragujevac. Ovim činom se otvara jedna od najznačajnih stranica istorije ovog grada, jer postavši prestonicom doživljava brži razvoj.

Razlog vrlo intenzivne graditeljske delatnosti u Miloševo vreme treba tražiti u nužnim društvenim potrebama, ali i u ličnosti samog Kneza. Istaknuti češki istoričar Konstantin Jireček u svom putopisu iz 1874.g. kaže: "ono što Kragujevac jeste, on je to postao voljom kneza Miloša Obrenovića".

Od 1830.g. i 1833.g. sticanjem veće autonomnosti (Hatišerifi I i II) u Kragujevcu se formiraju i kulturno-prosvetne ustanove, kao prve takve vrste u Srbiji: Gimnazija 1833.g., Knjažesko srbski Teatar 1835.g., Licej 1838.g. kao viši stupanj školovanja, Knjigopecatnja i prvi broj "Novina srbskih" 1834.g., zatim zdravstvene ( 1835.g apoteka a 1836.g. vojna bolnica) , sudsko-pravne ustanove ( Veliki sud 1840.g. nazvan Apelacioni sud ) i dr. Ovo nije bez značaja jer je navedene ustanove trebalo smestiti u odgovarajuca zdanja. Na ovo se nadovezuje i privredna funkcija grada gde će se okupljati najpre zanatlije i trgovci, a kasnije, razvojem, i moćni industrijalci.

1841.g. ukazom kneza Mihaila prestonca se premešta u Beograd, što ce imati za posledicu odlazak državne administracije a time i opadanje trgovinskog prometa, smanjenje broja stanovništva i sl. U gradu ce nastati kraći period stagnacije, konkretno do 1851.g. kada ce Topolivnica iz Beograda biti premeštena u Kragujevac. Ovaj momenat ce biti sudbonosan za grad kojim ce započeti industrijska ekspanzija, u svakom smislu te reci, i od Kragujevca učiniti pravi radnicki centar. Ubrzo ce izgubljeni tempo biti uspostavljen sa čim i novi polet u urbanistickom i graditeljskom smislu. Rastuća gradanska klasa jača svoj položaj, snaži svoje institucije i prava, što ce dobiti konkretan izraz i u gradevinskom fondu i uređenju ulica. Na razmedu dva veka rešavaće se problemi vodosnabdevanja, elektrifikacije kao i ostalih komunalnih potreba koje su rasle zajedno sa gradom.

Život svakog naseljenog mesta uvek je činio kompleksni zbir mnogih činilaca. Tako će pripadanje umereno-kontinentalnom pojasu Kragujevcu delom odrediti tip naselja, kao i njegov urbanisticki razvoj ili privredno usmerenje. Trgovi, tržišta, panaduri, vašarišta i drugi termini stari su, verovatno, koliko i organizovane ljudske zajednice, a označavali su mesto - čvorište ili "stomak" naselja odakle pulsira život istog. To su, konačno, bila i najčešca mesta oko kojih su se principom koncentričnih krugova i stvarala ljudska naselja.

Fizičko-geografske i prirodom date pogodnosti se ne mogu zaobići u ovom stepenovanju važnosti odlučujućih momenata za nastanak jednog naseljenog mesta. Tako je pogodnost geografskog položaja, "tog sredotočja Srbije", gradu Kragujevcu odredio njegovu sudbinsku ulogu od samog njegovog nastanka. Pripadnost pomenutom klimatskom pojasu učiniće da Kragujevac sa okolinom bude okrenut zemljoradnji, odnosno stočarskim i ratarsko-vočarskim kulturama. Stanovništvo će svoje viškove usmeravati ka gradu pa će uzročno-posledičnim odnosom ovo usloviti pojavu pijace. Kao mesto razmene roba ova će, u lancu ljudskih aktivnosti, iznedriti trgovinu kao važnu ljudsku delatnost. Sve je pokrenuto vrlo skromno kroz otvaranje dućana a propraćeno pravnom regulativom "Dućanskog objavlenija" kojim je knez Miloš sve kontrolisao, pa i ograničavao određivanjem visokih taksi. To je trajalo do 1838.g. kada je novim Ustavom proklamovano načelo slobodne trgovine. Trgovina je postala tako aktuelna da se govorilo "da je svaki đavo postao trgovac" ili "da se čivutski duh kod nas zdravo rasprostreo". Najveću trgovinu vodio je i kontrolisao, ipak, sâm knez Miloš.
Povezanost putnim pravcima i rečnim dolinama, odredila je ovaj prostor i kao važnu tranzitnu oblast (najpre Carigradski drum, kasnije i železnica) u kojoj su se sticale veze, a sa njima i mogućnosti komunikacija na mnogo širem prostoru.

Nisu uvek na isti način korišćene prirodne pogodnosti. Ovo je, svakako, bilo u tesnoj zavisnosti od ostalih, takode bitnih uslova, pre svih od društvene razvijenosti ili civilizacijskog nivoa. Njihovo uzajamno delovanje davalo je impuls privrednom životu i razvoju u odgovarajućim istorijskim vremenima. Za razliku od klimatskih ili geografsko-strateških, društveno-ekonomski uslovi su se menjali relativno brzo beležeci uspone. Shodno ovome i grad Kragujevac sa svojom okolinom menjao se kroz vreme pa je u ovom domenu ljudskog delanja taj proces prolazio kroz, na primer, naturalne ili proste razmene roba, da bi stigao do savremenijih oblika trgovine u svojoj novijoj istoriji.

U II pol. XIX veka Kragujevac je mesto gde su se najočiglednije prelamale društveno-ekonomske i političke prilike u zemlji. Tome je doprineo razvoj industrije uopšte i stasanje radničke i građanske klase, kao novog dela u strukturi stanovništva. Uz strance koji su u kontinuitetu od polovine XIX v. činili deo gradske populacije, ovaj grad je imao sigurno i specificnije potrebe od drugih, što je ubrzalo njegovu kultivizaciju.

Ovaj relativno težak put razvoja tekao je u početku sporo u ambijentu turske okupacije, sve do sticanja delimicne autonomije u I pol. XIX veka. Od tada je krenuo nezaustavljiv razvoj koji ce poseban zamajac dobiti polovinom veka osnivanjem Topolivnice (1851.g.). Krajem istog, izgradnjom železničkog kraka Lapovo - Kragujevac (1886.g) biće sasvim blizu onom momentu kada se s pravom nazivao gradom. Konacno, period izmedu dva svetska rata i skokovit razvoj učinjen u doba obnove, zaokružice celinu koju karakterišu odredene razvojne faze.

Iz navedenih uzroka brojno uvećanje stanovništva je beležilo stalni rast, posebno krajem XIX v. i u prvim decenijama XX veka. To je dovelo do diferencijacije zanimanja - onâ poljoprivredna povlace se na rubove grada i u sela, a administrativna i zanatska ostaju u gradskom jezgru. Ovo uslovljava pojavu gradske pijace gde ce se životnim namirnicama snabdevati čisto gradsko stanovništvo. Kragujevacka pijaca svrstavana je u "najjace u zemlji, pošto se njen kantar izdaje pod zakup po tada najvišoj ceni ...". Zakoni tržišta su vrlo snažno počeli da deluju.

Ne računajući tursku čaršiju sa dućanima u nizu, sve do 1926.g. Kragujevac je imao samo jedan trg10 uređen za nabavku životnih namirnica. Činio ga je jedan drveni paviljon širok 7m a dugacak 35m, na prostoru kod današnjeg Gornjeg betonskog mosta, na levoj obali Lepenice. Oko paviljona, u određenom nizu, bilo je poredano dvadesetak drvenih baraka za piljarnice, mesarske i zanatlijske radnje. Novim urbanistickim rešenjima u toku obnove grada, posle razaranja u I Sv. ratu, ista je porušena i privremeno preseljena kod Starog načelstva. Izgradnjom Artiljerijsko-Tehničkog Zavoda, nove Upravne zgrade i betonskih mostova, ovaj deo grada je kultivisan uređenjem oko Amidžinog konaka malom parkovskom površinom.

Pored ovog uređenog dela, za potrebe snabdevanja grada, često su stihijski organizovana mesta za te namene. Tako fotografija sa početka XX veka otkriva da je neko vreme jedna takva pijaca postojala i na trgu kod Krsta, u samom centru grada.

Pored pomenute pijace životnim namirnicama, tzv. Ženske pijace, u Kragujevcu je postojala i značajna trgovina krupnom stokom, poljoprivrednim proizvodima i gradevinskim materijalom u vecim količinama. Ona se odvijala na Marvenom trgu koji je formiran na prelazu dva veka, u vreme ekonomskog snaženja grada. Nalazio se na prostoru današnje zgrade Skupštine opštine, odnosno, na razmeđju ondašnjih ulica Dušanove, Stojana Novakovica i Drinčićeve a na ukupnoj površini od 3ha i 25a. Manji deo trga je bio ureden i ograden drvenom ogradom. U godinama masovnijeg ulaganja u komunalni razvoj grada (1926.-1928.g.), izvršeni su obimniji radovi na uređenju postojećih objekata i prostora. Tada su podužne strane trga dobile betonsku ogradu, uz postavljene ulazne kapije i vage za merenje krupne stoke. Sa kaldrmisanjem jednog dela trga (1.050 metara kvadratnih) i betonskim stubovima za vezivanje krupne stoke, delimično je popravljena slika koja je kvarila utisak vec stasalom gradu.

Ulazeći dublje u XX vek i pomeranjem standarda uslova života i rada, nisu iznenađivali zahtevi gradana za kvalitetnije rešavanje pitanja gradske tržnice. To se može najbolje sagledati u brojnoj arhivskoj gradi kragujevacke Opštine. Pored peticija građana sa iskazanom potrebom za higijenskim rešenjem novog pijacnog prostora, ova dokumentacija sadrži i više skica " pokušaja prikupljanih u Tehničkom odeljenju Suda. Grupisana kao tehnicka dokumentacija, otkriva nam detalje njenog toka izgradnje. Tada je formirana jedna opštinska Komisija za izbor odgovarajuce lokacije 1924. godine, sa kojom je praktično i započeo taj komplikovani proces.

Ozbiljnost pristupa ovom problemu nalazimo u svim dokumentima koji su pratili realizaciju, od javnog konkursa i izbora najboljeg projekta, preko sličnog načina izbora izvodača radova, do razrade svih nužnih radnji, kao što je izbor materijala, dobavljača istih i dr. Tako je, najpre, izabran prostor, u to vreme prazan, izmedju tadašnjih ulica Karadžiceve i ulice M. Obilića, a danas Karadžićeve i ulice Crveno barjače. Nekada poligon za egzerciranje vojske kneza Miloša, sada se pokazao kao dovoljno prostran i pogodan za izgradnju jedne reprezentativne javne gradevine. Znacaj i funkcija "stomak" grada Kragujevca, obezbedili su joj ovo ugledno mesto na blago uzdignutom platou, u dobrom okruženju parka gde, poput usidrenog broda, dominira.