Miroslavljevo jevanđelje, rukopis koji datira iz oko 1180. godine, sa minijaturama izuzetne lepote, predstavnik je grupe iluminiranih rukopisa sa specifičnim stilskim i ikonografskim odlikama koje su rezultat spajanja elemenata Zapada (Italija) i Istoka (Vizantija). Ovaj srpski rukopis sa konceptom dekoracije koji je zajednički kulturnom modelu pravoslavnih Slovena i sa stilom minijatura koji potiče iz srednjoevropskih centara prepisivačke delatnosti, je, zapravo, jedno od najvažnijih svedočanstava umetničkih uticajnih puteva koji su išli od Zapada ka Istoku i obratno.
Prvi je sačuvani srpski ilustrovani rukopis iz 12. veka, pisan ćirilicom, ima status nacionalne relikvije i proglašeno je za nacionalno kulturno dobro od izuzetnog značaja. Miroslavljevo jevanđelje je ujedno i jedna od od najlepših rukopisnih knjiga sveta, čiji je značaj verifikovan na globalnom nivou činjenicom da je od 2005. uvršteno u UNESCO listu„Pamćenje sveta„ (Memory of The World), na kojoj je za sada samo 120 dokumenata od izuzetnog i univerzalnog značaja.
Ime je steklo po svom ktitoru, knezu Miroslavu, bratu velikog župana Stefana Nemanje. Pretpostavlja se da je pisano i ukrašeno u crkvi Svetog Petra i Pavla u Bijelom Polju, njegovoj zadužbini. Po svom sastavu jevanđelistar, bogoslužbena knjiga u kojoj su tekstovi raspoređeni prema čitanjima u toku crkvene godine. Tekst Miroslavljevog jevanđelja je pisan perom, u dve kolumne, crnom bojom, a većina naslova, crvenom. Knjiga sadrži 296 minijatura crtanih perom, a zatim, bojenih četkicom, crvenom, zelenom, žutom i belom bojom i ukrašenih zlatom.
Miroslavljevo jevanđelje je ne samo najraskošnija srpska knjiga, nego i prelomno delo u istoriji srpske minijature. Njegov ukras je, kroz čvrstu povezanost sa Zapadom, označio korenit raskid sa staroslovenskim predanjem. Taj čin imao je presudan značaj za dalju sudbinu srpske iluminacije.
Original Miroslavljevog jevanđelja čuva se u Narodnom muzeju u Beogradu, a za njegovu konzervaciju i zaštitu zadužena je Narodna biblioteka Srbije. Postoji i fototipsko izdanje u tiražu od 299 primeraka u elitnim svetskim bibliotekama, a dostupna je i njegova digitalna kopija.
Pre više od 170 godina ruski Arhiepiskop i naučnik Porfirije Uspenski posjetio je 1845/46. godine manastir Hilandar na Svetoj gori i fasciniran izgledom Miroslavljevog jevanđelja isjekao 166. list i odneo ga u Rusiju.
List je od 1846. do 1883. godine čuvan u Kijevu, a nakon toga prenet je u Imperatorsku javnu biblioteku, danas Nacionalnu biblioteku Rusije u Sankt Peterburgu, gde je zaveden kao "List iz Miroslavova evangelia F.p.I.No.83" u zbirci Porfirija Uspenskog.
Na tom listu nalaze se čtenija za 7. (20.) januar, praznik Svetog Jovana Krstitelja, ukrašena inicijalom sa likom Vavilonske bludnice, metaforom za ženu cara Iroda, Irodijadu, koja je od muža tražila glavu tog svetitelja. Posle više decenija pregovora o vraćanju 166 lista u Srbiju, on će u ovu knjigu neprocenjive vrednosti iz Rusije biti vraćen narednih dana.Svojevremeno istrgnuti 166. list Miroslavljevog jevanđelja jedini put izložen je u Srbiji u martu 2015. godine - na izložbi “Putevima Miroslavlјevog jevanđelјa” u Muzeju Vuka i Dositeja
