fbpx

Narodna nošnja Zlatibora -vekovno kulturno nasleđe

Narodna nošnja Zlatibora -vekovno kulturno nasleđe

Snežanu Tomić naučna i kulturna javnost poznaje kao etnologa i muzejskog savetnika u sirogojnskom Muzeju na otvorenom “Staro selo”, gde radi od 1992. godine. Realizovala je brojne izložbe (Evo čaja, evo običaja, Tkani jastuci, Prozvodi abadžijskog zanata, Čarape, priglavci i nazuvice i dr.) i projekte-publikacije (Čauš u selima zlatiborskog kraja, Živi seoski zanati u užičkom kraju i njihiva zaštita na primeru grnčarskog, kačarskog i kovačkog zanata...), a u periodu od 2005. do 2007. godine bila je direktor Muzeja. Rođena je u Užicu, gde je završila osnovnu školu i gmnaziju, diplomirala je na grupi za etnologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Pored muzeološkog rada ostvarenog kroz različite programe (pedagoški, obrazovni, propagadni), kao i kroz rad na poslovima rukovaoca Etnografskom zbirkom, proučava oblast materijalne i nematerijalne kulture na području Zlatiborskog okruga, o čemu ubedljivo svedoči njena knjiga u izdanju Muzeja “Staro selo”.

Knjiga “Narodna nošnja Zlatibora” pokriva period od sredine 19. veka do sedamdesetih godina prošlog veka. Da li je nedostatak arhivske građe uticao na to da istraživanja ograničite na ovo vremensko razdoblje?

– Period do 19. veka je u pogledu načina odevanja manje poznat, jer nema do sada dovoljno proučenih podataka na osnovu kojih bi se mogao pratiti kontinuirani proces u kulturi odevanja od najstarijeg perioda do danas. Konkretnija razmatranja o kulturi odevanja našeg naroda odnose se pre svega na period od 19. i 20. veka, iz kojih potiče najobimnija građa o narodnoj nošnji u vidu sačuvanih predmeta, likovnih i pisanih i usmenih izvora i svedočanstava.
Da bi saznali nešto više o načinu odevanja u ranijem periodu, na ovom prostoru neophodno je dodatno proučavanje arhivske građe primorskih arhiva.

Koliko dugo je trajao istraživački rad i na koje ste se izvore najviše oslanjali s obzirom na Vaše višegodišnje iskustvo tokom rada na sličnim projektima?

– Narodna nošnja Zlatibora do sada nije posebno istraživana. Podaci iz literature uglavnom se odnose na širu užičku oblast, što me je navelo da prikupim potrebnu građu i napišem rad o narodnoj nošnji jedne uže oblasti, zlatiborskog kraja. Prilikom prikupljanja podataka polazna osnova je relevantna literatura koja se odnosi na odevanje i nošnju uopšte, zatim odevanje u Srbiji i užički kraj, analizu kulturnog porekla itd. Pored literature veoma važni izvori za proučavanje su fondovi muzejskih zbirki (ovde su korišćeni fondovi Narodnog muzeja u Užicu, Biblioteke ,,Ljubiša r.Đenić“ u Čajetini, Muzeja na otvorenom ,,Staro selo“), foto-dokumntacija, arhivska građa Istorijskog arhiva u Užicu, dokumentarne fotografije iz privatnih albuma, terenska građa autora, lični uvid autora u procese prerade sirovina za izradu nošnje organizovanim u radionicama u Muzeju na otvorenom ,,Staro selo“. Prvi podaci iz ove oblasti objedinjeni su u diplomskom radu koji je imao za temu ,,Transformacije ženske narodne nošnje u selima okoline Titovog Užica od sredine 19. veka do danas“. Vremenom građa se dopunjavala i dobila formu knjige koja je sada pred nama.

Koje su osnovne odlike narodne nošnje u zlatiborskim selima i koliko se ona razlikuje od nošnje u drugim užičkim krajevima?

Narodna nošnja u zlatiborskim selima je u pogledu osnovnih karakteristika veoma srodna sa nošnjama jugozapadne Srbije, koja zajedno sa nošnjom užičkog, požeškog, račanskog, moravičkog, delom starovlaškog i podrinjskog kraja pripadaju tipu dinarske nošnje. Međutim, između njih postoje i vidljive razlike, koje se zapažaju u načinu ukrašavanja pojedinih delova odeće, po čemu se moglo znati iz kojeg kraja je koja nošnja.
U vremenskom periodu koji je obuhvaćen ovim radom – od polovine XIX veka do sedamdesetih godina HH veka, može se pratiti narodna nošnja u zlatiborskim selima kroz varijante nastale pod uticajem različitih faktora. Pored dinarskog tipa nošnje koji predstavlja najstariju varijantu narodne nošnje ispitivanog prostora, slede varijante nastale pod uticajem šumadijske nošnje i u izmenjenim uslovima života tokom i između velikih ratovaa, a u periodu posle Drugog svetskog rata, koji se odlikuje velikim ekonomskim, društvenim i kulturnim promenama, sve je veći uticaj savremenog odevanja, čiji je stil u potpunosti prihvaćen i u odevanju seoskog stanovništva.

zenska99

Podeli ovu vest

10/02/2016 0 comment

Snežanu Tomić naučna i kulturna javnost poznaje kao etnologa i muzejskog savetnika u sirogojnskom Muzeju na otvorenom “Staro selo”, gde radi od 1992. godine. Realizovala je brojne izložbe (Evo čaja, evo običaja, Tkani jastuci, Prozvodi abadžijskog zanata, Čarape, priglavci i nazuvice i dr.) i projekte-publikacije (Čauš u selima zlatiborskog kraja, ...

14/11/2024 0 comment

Manastir svetih Kozme i Damjana nalazi se na Zlataru u mestu Vodena Poljana, nedaleko od najvišeg vrha Zlatara - Golo brdo. Crkva brvnara izgrađena ...

20/08/2024 0 comment

Ovaj manastir nalazi se u Pridvorici, 28 km jugoistočno od Ivanjice i građen je u 12 veku. Po arhitektonskim karakteristikama tipičan je predstavnik ...

06/10/2024 0 comment

U divljoj bosanskoj vrleti, uzdignuto pokraj mesta gde Žepa uvire u Drinu, proviruje siromašno i oronulo selo kome vezir Jusuf, setivši se svog ...

19/11/2024 0 comment

Ovi običaji u Šumadiji imaju malih razlika u pojedinim delovima ali suštinski su veoma slični. Budući mladenci su zajedno sa svojim porodicama ...

O Portalu

Portal koji promoviše Srbiju i njene vrednosti. Sve na jednom mestu, priča o Srbiji koju volimo, njenoj tradiciji, lepotama, ljudima i događajima.

Najnovije vesti