fbpx

Hiljadugodišnja zadužbina Nemanjića-manastir Dobrun,preživeo sva razaranja

Hiljadugodišnja zadužbina Nemanjića-manastir Dobrun,preživeo sva razaranja

Manastir Dobrun, u izvorima poznat kao Kruševo, nalazi se u živopisnom planinskom kraju na putu Višegrad –Užice , 12 km od Višegrada u klisuri rijeke Rzav. Posvećen je Blagoveštenju a podigli su ga župan Pribil i njegovi sinovi Stefan i Petar 1343. god. Ovaj poslednji je , 1383.godine, kao monah Jovan, sazidao i živopisao pripratu. Već 1393. godine, kada su Turci prvi put provalili u Bosnu , manastir je stradao. Obnovili su ga despot Stefan Lazarević i kneginja Milica. Negde na granici 18 i 19 veka manastir je opusteo. O nastanku i ranijoj istoriji manastira nema pouzdanih podataka. Zna se da je jedno vreme bio sedište mitropolije.

U svojoj istoriji je mnogo puta uništavan i rekonstruisan . Najveće stradanje manastir je doživeo u toku drugog svetskog rata , kada su ga Nemci koristili kao skladište oružja , a pri povlačenju 1945. godine digli su ga u vazduh . Obnovljen je 1946. godine .
Manastir je bio u potpunosti živopisan. Najpoznatije, do danas sačuvane freske su freska cara Dušana sa ženom Jelenom i sinom Urošem , kao i freska sa ktitorom manastira , županom Pribilom , njegovim sinovima i zetom Stanom.

U stenama iznad manastira nalazi se pećina čiji je ulaz bio ozidan sigom. U njoj su živeli isposnici koji su silazili u manastir samo za vreme velikih praznika.

dobrun panorama

Manastir je dugo vremena služio samo kao dobrunska crkva, a od 1993. godine obnovljeno je monaštvo i Dobrun ponovo postaje aktivni manastir. U sklopu manastirskog kompleksa nalazi se Muzej Prvog srpskog ustanka, Galerija, kao i Muzej Mitropolije dabrobosanske.

Oko starog grada i manastira Dobruna, koji se drevnim Dečanskim letopisima naziva Kruševo, vije se mnogo legendi. Narod vekovima prepričava da je tvrđavu sagradila Prokleta Jerina, žena despota Đurđa Smederevca, a da je manastir dobio ime po Dobruni, majci Mehmed-paše Sokolovića.

- Kada je Mehmed-paša postao vezir pozvao je oca i majku da žive s njim u Carigradu, ali pod uslovom da se poturče. Otac je pristao, ali je majka Dobruna odbila da ostavi svoju veru i narod. Narod je u njenu čast manastir kraj Rzava, staro srpsko pokloničko mesto, prozvao Naučnici smatraju da su manastir i tvrđava u Dobrunu mnogo stariji nego što se pretpostavlja.

- Među brojnim srpskim letopisima i rodoslovima nalaze se dva u kojima se pominju gradnje manastira Morače i Dobruna. U Jankovom i Dečanskom letopisu navode se tačni podaci o rodonačelniku loze Nemanjića, Stefanu Nemanji, a za srednjeg sina Vukana ističe se da je on veliki knez koji "sozda manastir Moraču i Dobrun crkvu kod Višegrada bliz reke Drine". Arheološka ispitivanja daju osnova uverenju da je prvobitni hram još stariji - smatra istoričar umetnosti Dragiša Milosavljević.

Na ktitorskim portretima na zapadnoj strani prikazani su Dušan kao kralj, kraljica Jelena i mladi Uroš, kao i vlastela koja je dobila Dobrunsku župu na upravljanje: župan Pribil i njegovi sinovi Stefan i Petar, a uz njih i visoki dostojanstvenik protovestijar Stan. Istoričari smatraju da su ovi portreti naslikani prilikom obnove crkve početkom 14. veka.
- Izgleda da je mala crkva kraj Rzava prethodno stradala u vreme najezde "babuna" kad je rušen i oštećen i manastir Banja kraj Priboja. Posle toga je mladi kraljević Dušan ratovao protiv "bezbožnih i poganih babuna" kako su nazivali podanike bosanskog bana - beleži Milosavljević.

U starim letopisa kao ktitori pominju se kasnije i knez Lazar i despot Stefan Lazarević s majkom Milicom, ali i despot Đurađ Branković. Čak i kad su u 15. veku Turci osvojili razorili grad i manastir Dobrun, on je ostao mesto poklonjenja i okupljanja buntovnih Srba, zbog čega je uvek iznova stradao. Zbog masovnog učešća ovdašnjih Srba na strani Beča protiv Osmanske imperije, Turci su ga rušili u vreme Velike seobe. Karađorđe je 1807. boravio u Dobrunu s ustanicima nameravajući da iz ove svetinje krene u oslobađanje Sarajeva, a posle propasti ustanka 1813. Turci ponovo pale crkvu. Isti zločin ponavljaju i 1875. u vreme bosansko- hercegovačke bune. Nekim čudom vatra je uvek obilazila zapadni zid priprate na kome su ktitorske freske Nemanjića. Crkvu u Dobrunu u Drugom svetskom ratu nacisti koriste kao magacin za oružje i municiju.

 

 

Podeli ovu vest

11/01/2014 0 comment

Seoski stan u prošlosti imao je razuđen karakter. Pored kuće kao glavnog stambenog objekta, bilo je i manjih, jednodelnih drvenih zgradica u stambenoj funkciji, u Šumadiji nazivanih vajati. U njima su noćili oženjeni članovi zadruge, čuvan nevestin osobac i svečano, "stajaće" odelo. Drvena zgradica porodice Ješić je trodelne osnove sa skraćenim ...

14/11/2024 0 comment

Manastir svetih Kozme i Damjana nalazi se na Zlataru u mestu Vodena Poljana, nedaleko od najvišeg vrha Zlatara - Golo brdo. Crkva brvnara izgrađena ...

20/08/2024 0 comment

Ovaj manastir nalazi se u Pridvorici, 28 km jugoistočno od Ivanjice i građen je u 12 veku. Po arhitektonskim karakteristikama tipičan je predstavnik ...

06/10/2024 0 comment

U divljoj bosanskoj vrleti, uzdignuto pokraj mesta gde Žepa uvire u Drinu, proviruje siromašno i oronulo selo kome vezir Jusuf, setivši se svog ...

19/11/2024 0 comment

Ovi običaji u Šumadiji imaju malih razlika u pojedinim delovima ali suštinski su veoma slični. Budući mladenci su zajedno sa svojim porodicama ...

O Portalu

Portal koji promoviše Srbiju i njene vrednosti. Sve na jednom mestu, priča o Srbiji koju volimo, njenoj tradiciji, lepotama, ljudima i događajima.

Najnovije vesti