Na blagim obroncima Rudnika, iznad Srebreničke reke, a nedaleko od Strgara, nalazi se manastir Petkovica. Manastir je nastao najverovatnije krajem 13. veka, a u vreme vladavine kralja Dragutina. Na to ukazuje fresko-slikarstvo koje, po nekim stilskim osobinama, posebno paleografskim odlikama natpisa, pripada poslednjoj deceniji 13. veka.

Isto tako, nadgrobna ploča sa natpisom u kome se kaže: „Leta 6887 (1379) umre rab Boži monah Domentijan zvani…. Dimitrije…“, svedoči da manastir Petkovica postoji kao muški manastir u doba vladavine kneza Lazara. Još jedan monah Domentijan sahranjen je na monaškom groblju 1443. godine. Zbog svog isturenog položaja, manastir je bio stalno na udaru mnogih osvajača, posebno turskih. Posle pada Despotovine (1459), Petkovica je zapustela.

Tek 1968/69. godine počela su arheološka istraživanja ovog manastira i tom prilikom je utvrđeno da je crkva rađena u dve faze: naos,zidani ikonostas i stariji sloj živopisa su iz poslednje decenije 13. stoleća, a narteks, južni paraklis i freske na zapadnom zidu crkve i istočnom zidu priprate su iz druge polovine 14. veka.

Osnova hrama je pravougaona sa polukružnom oltarskom apsidom. . Đakonikon i proskomidion prizidani su uz zidove oltara. Osnova priprate je pravougaona i zamišljena je kao dvospratna kula sa zvonarom na vrhu. Uz južni zid crkve je bio mali paraklis.

Od starijeg živopisa očuvano je samo poprsje Hrista Pantokratora u luneti iznad ulaza iz priprate u naos. Ovo slikarstvo je delo vrsnog slikara i dobrog poznavaoca vizantijskog slikarstva. Mlađi sloj fresaka nastao je krajem 14. veka, a delimično je očuvan. Stilska odlika ovog slikarstva je naglašen crtež i bogat kolorit.

Manastir je obnovljen i osvećen je 2004. godine

Istorija, arhitektura, slikarstvo

 Iznad Srebreničke reke, nedaleko od Stragara, nalazi se obnovljeni manastir Petkovica, izgrađen početkom XXI veka na ostacima delimično očuvane crkve, nekropole i dela ogradnog zida.

Nematačnih podataka kada je manastir zasnovan, ali, s obzirom da se nalazi u oblasti bogatoj građevinama nastalim u periodu od kraja XIII do početka XV veka, logično je da je i on sagrađen u isto vreme. Najverovatnije da je nastao krajem XIII stoleća, u periodu vladavine kralja Dragutina, a da je temeljno obnovljen u prvoj deceniji XV veka, u doba despota Stefana Lazarevića. Za datiranje Petkovice veoma su značajne prvobitne freske, očuvane u niši iznad ulaznog portala. Paleografska obeležja u natpisu, likovna koncepcija i snažan kolorit vezuju ovo slikarstvo za umetnost poslednje decenije XIII veka. Mlađi sloj fresaka rađen je u duhu slikarstva prve decenije XV veka i sličan je ostvarenjima u obližnjim crkvama. Ovome ide u prilog i jedini pouzdani pisani podatak o datiranju manastira Petkovice, natpis sa jedne nadgrobne ploče nađene prilikom arheoloških ispitivanja na kojoj je delimično očuvan natpis da je jedan monah umro 1379. godine. Iz njega se vidi da je Petkovica u doba kneza Lazara bila muški manastir i da je preminuli kaluđer pripadao drugoj ili trećoj monaškoj generaciji koja je osnovala manastir. Još jedan natpis na monaškom groblju, o smrti sabrata manastira 1443. godine, potvrđuje da je Petkovica živela do pada Srbije pod Turke.

Među mnogobrojnim manastirima koje turski popisi XVI veka beleže na ovom području, sigurno je i Petkovica, koja je, po svoj prilici, bila posvećena Arhanđelima. Locira se, na primer, uz selo Pridvoricu, kako Turci nazivaju srednjovekovnu Srebrnicu. Pretpostavlja se da zbog male udaljenosti od ovog važnog grada nije duže mogla da se sačuva, pa je zapustela zajedno sa Srebrnicom.

Crkva je rađena u dve faze, naos, zidani ikonostas i stariji sloj živopisa su sa kraja XIII veka, a narteks, južni paraklis i freske na zapadnom zidu crkve i istočnom priprate su sa kraja XIV ili početka XV veka. Građevina je skromnih dimenzija, pravougaone osnove i zasvedena je poluobličastim svodom sa polukružnom apsidom na istoku. Đakonikon i protezis prizidani su uz zidove oltara. Na zapadnom delu je ulazni portal lučnog oblika sa slikanom lunetom.

Priprata je prizidana krajem XIV veka zapadno od crkve. Koncipirana je kao dvospratna kula sa zvonarom na vrhu. Osnova je pravougaona sa drvenom međuspratnom konstrukcijom i četvoroslivnim krovom. Uz južni zid crkve prislonjen je mali paraklis od kojeg su očuvani samo zidovi do visine od metar i po.

Od starijeg fresko slikarstva očuvano je samo veliko poprsje Hrista Pantokratora u luneti iznad ulaza iz priprate u naos. Lik je konponovan u duhu slikarstva kraja XIII veka i odlikuje se snažnom modelacijom, oštrim crtežom i naglašenim pastelnim koloritom. Čista boja razliva se slikanom površinom i daje lazurne svetlosne odbleske. Mlađem slikarstvu pripadaju ostaci monumentalne kompozicije Bogorodičinog Uspenja u naosu i Deizis i najasne scene iz Hristovog života u priprati. Snažan crtež, oštra modelacija i kontrasni kolorit glavne su odlike ovog značajnog slikarstva.

Nesumnjivo, srednjovekovni život manastira Petkovice bio je blisko povezan sa značajnim političkim i privrednim središtem Despotovine – obližnjim gradom Srebrenicom u kojem je održan i poslednji državni sabor u slobodnoj Srbiji, kada je za naslednika despotu Stefanu Lazareviću određen Đurađ Branković.