U životu su retki trenuci kada osećanja i lepotu ne možete pretočiti u reči. Putovanja vas uče, duhovno obogaćuju, daju vam neiscrpnu energiju, ali se neka posebno pamte. Lepotu nekih putovanja ne čine samo predeli, već ljudi koje na njima upoznate, ljudi koje je privilegija poznavati i koji ovaj svet čine boljim. Ne dozvolite da predeli kroz koje putujete samo promiču pored vas, zadržite ih u pogledu i sačuvajte u srcu!
U podnožju planine Leotar, na obodu Trebinjskog polja smešten je grad koji je kroz vekove smatran jednim od najlepših u Bosni i Hercegovini - TREBINJE. Grad Trebinje se nalazi na krajnjem jugu Republike Srpske i sa svojih 36.000 stanovnika zauzima površinu od 904 km2. Predstavlja kutlurni i ekonomski centar istočne Hercegovine. Ovaj hercegovački grad ima izuzetan geografski položaj, jer leži na 273 m.n.v i udaljen je svega 25 km od mora, te grad ima mediteransku klimu. U toku godine broji više od 260 sunčanih dana, ima veoma topla leta i blage zime sa relativno malo padavina. Kao i u drugim primorskim gradovima jeseni su toplije od proleća, a sneg pada veoma retko.
Grad se prvi put pominje u X veku pod nazivom Tribunija i nalazio se na karavanskom putu koji je vodio iz Kotora i Dubrovnika prema Bosni i Srbiji. Prve urbane odlike grad poprima u srednjem veku. Sve do XIV veka Trebinje je centar države Travunije, koja se nalazila u sklopu države Nemanjića. Stari grad je nastao početkom XVIII veka na obali reke Trebišnjice i zvao se Ban Vir. Stari grad-Kastel nastao je od nekadašnjeg trgovačko - zanatskog centra. Burna istorija na ovim prostorima ostavila je svoje tragove i brojne kulturno-istorijske spomenike kao što su srednjovekovna nekropola, gde su otkrivena dva ćirilična natpisa iz XII veka, manastir Tvrdoš, manastir Duži, Petro - Pavlov manastir, manastir Zavala. Staro gradsko jezgro datira iz doba Austrougarske i odražava mešavinu primorskih i orijentalnih uticaja.
U starom gradu smešten je Muzej Hercegovine sa bogatim stalnim postavkama ( etnološkom, arheološkom, Dučićevim legatom, skulpturama Radovana Ždrala, kao i galerijom slika Atanasija Popovića, Milene Šotre, Mirka Kujačića i Milorada Ćorovića). Muzej raspolaže i prostorom za promocije, izložbe i kamerne muzičke programe. Na zidinama starog grada nalazi se figura Jelene Anžujske, a na samom ulasku u gradski park spomenik Jovanu Dučiću. Preko puta je spomenik Njegošu, prvi u svetu, podignut 1934. godine. Spomenik je projektovao arhitekta Brašovan, a statua je delo kipara Tome Rosandića. U centru gradskog parka nalazi se crkva Svetog Preobraženja građena od 1888. do 1908. godine, a nedaleko odatle i spomenici iz I i II svetskog rata.
Iznad samog grada na brdu Crkvine izdiže se velelepni manastir Harcegovačka Gračanica, posvećena pesniku Jovanu Dučiću. Crkva posvećena Presvetoj Bogorodici građena je od aprila 1999. do oktobra 2000. godine. Hram je verna kopija manastira Gračanica na Kosovu i Metohiji i po tome je i dobio ime. Dučićeva želja je bila da se sahrani u Trebinju, te su njegovi posmrtni ostaci preneseni iz Amerike u Hercegovačku Gračanicu u oktobru 2000.godine.
Manastir se može videti sa svake tačke u Trebinju i predstavlja najlepšu sakralnu građevinu u celoj Hercegovini. U sklopu manastira se nalazi i amfiteatar, galerija ikona, parohijski dom, crkvena knjižara i česma. Sa brda Crkvine se pruža predivan pogled na ovaj jedinstveni grad.
Na samo 4,5 km zapadno od Trebinja, na desnoj obali reke Trebišnjice, nalazi se jedan od najznačajnijih manastira Srpske pravoslavne crkve, sedište hercegovačkog episkopa i mitropolita – manastir Tvrdoš. Crkva manastira posvećena je Uspeniju Presvete Bogorodice, a manastir se u ranijim izvorima pominjao kao Bogorodičin manastir. Prema pisanim tragovima, manastir Tvrdoš je freskopisao jedan od najboljih dubrovačkih slikara Vicko Lovrov i trebinjski monah Marko Stefanov - Trebinjac, a detaljna arheološka istraživanja su potvrdila starinu i veliki značaj manastira. Manastir Tvrdoš je više puta pretrpeo rušenje, najpre u velikom zemljotresu u drugoj polovini XVII veka, potom od strane Turaka, da bi ga Mlečani potpuno razorili 1694. godine. Početkom XVIII veka manastir je potpuno opusteo, da bi između dva svetska rata bio znatno obnovljen. U prvoj polovini XVI veka manastir Trvdoš je bio najveći skriptorijum na slovenskom jugu, a istovremeno i duhovno i kulturno središte celog područja.
Kroz grad Trebinje protiče jedna od najdužih ponornica u Evropi - reka Trebišnjica, koja je dugačka 98 km sa podzemnim tokovima od 187km. Trebišnjica nastaje od reke Mušnice koja izvire ispod Lebršnika, a ponire u zapadnom delu Gatačkog polja. Posle kratkog toka javlja se u Cerničkom polju kao Ključka reka. Ona ponire i posle 17 km podzemnog toka javlja se u Fatničkom polju. Na drugoj strani polja ona ponire i kod Bileća izvire kao Trebišnjica. Najveći deo vode Trebišnjice ponire u ponoru Doljašnica u severozapadnom delu Popovog polja. Utvrđeno je da se vode Trebišnjice javljaju na vrelu Dubrovačke reke (Ombla), na izvorima po obodu Svitovsko - deranskog blata u donjoj Neretvi i po dnu mora u vruljama Stonskog zaliva. Preko reke je izgrađeno nekoliko jako lepih mostova: Kameni most, Andrićev most, Geljov most, a najpoznatiji je svakako Perovića most, sagrađen 1574. godine. Most je sagradio Mehmed - paša Sokolović. Najpoznatija izletišta vezana su upravo za reku Trebišnjicu: Studenac, Lastva i Jazina.
Najlepša lokacija u blizini Trebinja je izvor Studenac na reci Trebišnjici. Na prostoru Studenca postoji jedan od starih dolapa, a meštani ovde često dolaze na izlete i boravak u prirodi. Na 12-om kilometru od grada, na obalama Lastvanskog jezera nalazi se izletište Lastva. U istoriji Lastva se prvi put spominje u XI veku. Ovo turističko izletište poseduje prirodne i veštačke bazene, smeštajne i sportsko - rekreativne kapacitete, a posebno je interesantno ribolovcima. Takođe, poznato trebinjsko izletište posećeno tokom cele godine je Jazina. Svakako treba spomenuti i manastir Duži i spomen crkvicu svetom Vasiliju Ostroškom u selu Mrkonjići. Nedaleko od Petro - Pavlovog manastira nalazi se Pavlova pećina sa nekoliko dvorana, malim jezerom i izuzetno bogatim pećinskim nakitom, zbog čega je pećina posebno interesantna speleolozima. Pećina je dobila ime po apostolu Pavlu, koji je po narodnom predanju ovde dolazio.
U gradu se svake godine tradicionalno održava niz kulturnih manifestacija, među kojima su najznačajnije: „Trebinjske ljetne svečanosti,“ koje se održavaju od maja do kraja septembra i „Dučićeve večeri poezije,“ koje se održavaju krajem septembra. Poseban dan za grad Trebinje i sve Trebinjce je svakako 19. avgust - Preobraženje Gospodnje koje je slava grada. Tada on ugosti veliki broj turista koji prisustvuju kulturnim manifestacijama koje se organizuju tim povodom.
Istorija i lepota ovog hercegovačkog grada ne može se preneti na nekoliko pisanih strana, jer on zaslužuje mnogo, mnogo više. Ipak, koliko god pisali jedan pogled sa Kamenog mosta govori više nego million reči. Šetnja pored Trebišnjice i pogled na krševiti Leotar ne upoređuje se sa sjajem nijedne svetske metropole - neki trenutci su ipak jedinstveni i samo vaši. Priroda nam je dala mnogo više nego što zaslužujemo, a na nama je koliko ćemo to da volimo i čuvamo.
Autor: Gordana Milić
