Impozantna istorijska građevina, Veliki kineski zid, jedno je od novih 7 svetskih čuda, a svakako i najveći spomenik podignut ljudskom rukom. Ovo je najduži zid na svetu i najveći odbrambeni objekat.

Kineski zid se prostire od srednjoazijskih stepa do obala Žutog mora. Prema najnovijim podacima Kineski zid se pruža na više od 8.800 kilometara, ali precizna dužina se još uvek ne može odrediti, zbog novih delova koje arheolozi iz dana u dan otkrivaju. Visina zida je od 10 do 16 metara, a širina 8 metara. Zbog burne istorije kineskog naroda, neki su delovi zida starog 2000 godina srušeni, neki su nestali, a neki ponovo izgrađeni.

Kineskom narodu je već u 8. veku pre nove ere bila poznata tehnika građenja zidova; iz tog perioda potiču prvi tragovi izgradnje. U Kini je tada postojalo 150 malih država, društvo je bilo veoma razvijeno, poljoprivredna proizvodnja takođe, a postojalo je i privatno vlasništvo. Međutim, u vladajućim krugovima postojale su nesuglasice koje su izrasle u otvorene sukobe. Po završetku sukoba ostalo je 7 svetskih sila, tj. sedam velikih država koje su vladale, a kako ni među njima nije postojala povoljna klima, svaka od ovih 7 država je počela da gradi odbrambene zidove tokom 5. veka pre nove ere.

Sukobi su trajali nekoliko vekova. Konačnu pobedu izvojevala je država Ćin pri kraju 3. veka pre nove ere. Kralj Ćin Šihuang, poznat po svojoj Terakota vojsci, prvi put u istoriji ujedinio je Kinu i tako stvorio Prvo kinesko carstvo. Teritorija pod dinastijom Ćin se znatno povećala pa je jedan deo zidova, između nekad sukobljenih država, porušen kako bi se saobraćaj i trgovina nesmetano odvijali. Zidovi prema spoljnim državama su ostali.

Izgradnja Velikog zida započeta je za vreme vladavine cara Ćin Šihuanga, koji se odlučio za ovakav korak da bi zaštitio svoju zemlju od upada plemena nomada Huna, koji su probijali severne delove Kine. U odlučujućem sukobu sa ovim plemenom 3 miliona kineskih vojnika uspelo je da protera Hune.

Kako bi Hune zadržao van svoje teritorije car je izdao naredbu da se odbrambeni zidovi koji su do tada bili razdvojeni, jer su ih države gradile svaka za sebe, povežu u jedan veliki, koji bi štitio novu, ujedinjenu Kinu. Zid je građen u periodu od 220. do 206. g. p.n.e. od kamena iz lokalnih nalazišta i nabijene zemlje.

Za izgradnju zida korišćen je raznovrstan građevinski materijal. Nedaleko od Pekinga upotrebljavao se krečnjački kamen, dok je na drugim područjima korišćen granit ili pečena opeka. Na raznovrsnost građevinskog materijala svakako je imalo uticaja i to što se zid gradio na teško dostupnim terenima i planinskim grebenima, pa su lokalne samouprave koristile ono što su imale. U izgradnji Kineskog zida učestvovalo je blizu dva miliona ljudi, radovi su trajali više od 10 godina, a zid je prvi put premašio dužinu od 5000 kilometara.

Veličina izgrađenih zidova je različita: utvrđenja su u temelju široka od 7 do 8 m, u kruni oko 5 m i dostižu visinu od 6 do 10 metara. Unutar zidina su hodnici za spajanje prostora i prostori za skladištenje. Na svakih nekoliko stotina metara nalaze se odbrambeni tornjevi, koji su služili kao signalni i posmatrački prostori, skladišta oružja, a u izuzetnim slučajevima i kao odbrambena utočišta branilaca. Ukupan broj kula se procenjuje na 25.000.

Zid nije građen da bi bio samo impozantna građevina, građen je kao odbrambeni objekat. U njega su ugrađivane odbrambene kule i tvrđave, a sve to u cilju uočavanja neprijatelja sa što veće razdaljine i pripremanja za odbranu. U te svrhe je na svakih 50-ak kilometara duž zida izgrađen po grad. Na nešto većim rastojanjima izgrađene su kasarne, sedišta snabdevanja za branioce, kao i komande. Za međusobno obaveštavanje o kretanju naprijatelja koristili su se dimni signali. Izvori govore da je svaki treći čovek radio na izgradnji zida, a legende koliko je krvi i znoja ostalo u njemu.

Kad je na presto došla dinastija Han nastupilo je zlatno doba u kineskoj istoriji koje je trajalo čak 400 godina. Carevi su odlučili da svoje ćerke udaju za Hune i tako je nastupilo primirje koje se održalo 100 godina. Ali, ništa ne traje večno pa ni primirje. Jedan hunski vladar se odlučio za prekid primirja i napao je severne granice. Ono na šta nije računao je da se carstvo tokom godina oporavilo i bilo spremno za odbranu. Huni su ponovo proterani, ali tek nakon 30 godina borbe. Kineski narod je za to vreme gradio nove zidove i dodavao ih postojećim, tako da je Veliki zid dostigao dužinu od 10.000 kilometara, najviše u istoriji.

Dolazi do unutrašnjih sukoba. Presto preuzima na kratko dinastija Ksin. Za to vreme Huni jačaju i još par puta su se vodile kraće borbe. Ovi događaji nisu oštetili zid, niti se nešto značajno sa njim dešavalo narednih 1000 godina ( rađeno je par popravki i građeni su novi zidovi manjih dužina).

Presto zatim preuzima dinastija Ming. Poljoprivreda se razvija, ali i proizvodnja gvožđa i oružja. Sever, koji je oduvek bio sporna teritorija, napadnut je od strane mongolske dinastije. Ni na severoistoku nije vladala povoljna klima, jer su svoju šansu čekali Jurčeni, preci Mandžuraca.

Kineski narod je na prvi mah krenuo u obnovu starog zida. Shvativši da im je potrebna bolja odbrana, počeli su izgradnju novih, savremenijih i jačih. Novi zidovi su pratili liniju zidova izgrađenih ranije, a neki su samo pojačani kamenim elementima. Upravo ti zidovi, izgrađeni za vreme dinastije Ming, čine Kineski zid sadašnjice. Samo za vladavine cara Ming Ksianzonga, u 15. veku, izgrađeno je preko 1000 utvrđenja, dok je u vreme cara Ming Muzonga, u 16. veku, izgrađeno preko 1000 promatračnica i to za svega 3 godine. Vladari dinastije Ming na nekim su mestima zid udvostručili, pa čak i utrostručili, tako što su gradili više redova zidova sa barikadama između njih, kako bi neprijateljima otežali prolaz.

Kineski zid je oličenje istrajnosti i intelekta najbrojnijeg naroda na svetu. Prvenstveno je bio sagrađen kao odbrambeni objekat, da bi danas kao velelepna građevina postao simbol moderne Kine. Reči pesme ,,Pohod dobrovoljaca" iz 1935. koja je sada himna Kine, govore o ,,novom zidu od mesa i krvi" koji bi trebalo da stvore kineske patriote licem u lice sa neprijateljskom invazijom.

Svake godine Kineski zid poseti veliki broj turista, pa je on ujedno i jedna od najvećih turističkih atrakcija na svetu. To je sadašnje vlasti podstaklo na obnavljanje zida, posebno najposećenijih delova, oko Pekinga. Period od poslednjih 20 godina predstavlja najveće obnavljanje zida još od dinastije Ming.

Na obnavljanje udaljenih delova zida niko ne utiče pa su neki njegovi delovi bivali rušeni ukoliko bi zasmetali građevinskim radovima, neki delovi koji su bili od kamena iskorišćeni su za izgradnju kuća u obližnjim selima, a oni delovi koji su bili od blata stradali su od vremenskih neprilika, pogotovo peščanih oluja.

Vlasti su odreagovale 1961. godine stavivši Veliki kineski zid pod zaštitu države. U zakonu koji je tom prilikom donet zabranjeno je vađenje kamenja i cigala za izgradnju kuća u obližnjim selima. Rekonstrukcija zida je obavljena najviše u oblasti Ba-da-ling, prolazu Šang-hai i prolazu Đija-ji. Od 1987. godine zid je pod zaštitom UNESCO-a pa se može očekivati poboljšanje situacije.

U ne baš tako davnoj prošlosti, tridesetih godina XX veka, postojalo je ubeđenje da se Kineski zid kao namonumentalnija građevina može videti sa Meseca. Astronauti nisu bili lenji, bacili su se na posao i poleteli sa namerom da utvrde da li je ovaj podatak tačan. Ispostavilo se da se zid ipak ne može videti sa Meseca, ali u narodu je ovo verovanje opstalo do danas, čak su određeni izdavači udžbenika ovaj podatak uvrstili.