Uređenje Rečnog kanala kod vodopada ''Izvor života''
Stopića pećina, prirodni biser našeg kraja i najposećeniji speleološki objekat u Srbiji, svake godine dobije po neku novu atrakciju koja upotpunjuje ponudu ovog izuzetnog turističkog lokaliteta. Upravo zbog te atraktivne ponude i prirodnih vrednosti sve više turista posećuje Stopića pećinu, dvadesetak kilometara udaljenu od centra Zlatibora.
Turistička organizacija Zlatibor, upravljač ovim spomenikom prirode, u saradnji sa opštinom Čajetina uložila je proteklih godina značajna sredstva u infrastrukturno uređenje i osvetljenje pećine. U narednom periodu nastaviće se ta ulaganja.
– U planu je uređenje Rečnog kanala. Reč je o 60 metara kanala koji vodi u dubinu sa vrha vodopada ''Izvor života''. Naravno, i ove naše aktivnosti planiramo u saradnji sa Zavodom za zaštitiu prirode i resornim ministarstvom, čime na najbolji način usklađujemo razvoj turističke delatnosti sa očuvanjem zaštićenog područja – kaže Jovan Pavlović iz Turističke organizacije Zlatibor, koji u uređenju Stopića pećine učestvuje od samog početka.
Podzemni vodopad ''Izvor života'' formira Trnavski potok pri većim vodama i visok je oko devet i po metara. Naziv su mu dali speleolozi koji su osamdesetih istraživali Stopića pećinu. Impresionirani viđenim pisali su da se ovde ''kao s neba sručuje zapenušana vodena masa, od koje treperi vazduh, čini se da drhte zidovi, bije studen, širi se strah u mrklom mraku''. Platforma iznad vodopada napravljena je 2012. u okviru uređenja celog pećinskog kompleksa. Iza ''Izvora života'' nalazi se Rečni kanal, koji se prostire stotinama metara sve do ponora Trnavskog potoka.
Ovaj kanal bogat je pećinskim nakitom. Posebno su zanimljivi česti vodeni virovi u takozvanim ''džinovskim loncima''. Od atraktivnih elemenata u Rečnom kanalu izdvaja se grupa koralnih stalaktita i stalagmita nazvana Koralni dimnjak, zatim veliki saliv crvene boje zvani Crveni kamin. Lepotom privlači Sala sa baldahinima, proširenje gde se ističu beli i rumeni salivi s mnoštvom pećinskog nakita.
Zbog lepote ovih pejzaža Stopića pećine deo tog prostora uređuje se za turističke obilaske. Pešačka staza vodiće na vrh vodopada i dalje kroz najatraktivnije delove Rečnog kanala.
Bigrena kada ronioce podsetila na ''bunar želja''
Svoje naučnoistraživačke aktivnosti na Zlatiboru nastavili su krajem februara ronioci kluba ''Svet ronjenja''. Ovog puta na red je došla jedna od najvećih atrakcija ove regije, Stopića pećina.
Akcija je sa uspehom realizovana u saradnji sa opštinom Čajetina i njenim službama, kao i sa Turističkom organizacijom Zlagibor, TU Gostilje, vrednom ekipom Stopića pećine i domaćinstvom Filipović koje je još jednom bilo njihova ronilačka baza.
Učesnici u ovom poduhvatu najpre su opisali dolazak u Stopića pećinu u selu Rožanstvu. Do pećine se stiže stazom od 200 stepenika, njen ulaz izazvao je njihovo divljenje.
– Sam ulazni otvor je impresivnih 35 metara širok i 18 metara visok. Kroz pećinu protiče Trnavski potok, što je čini rečnom pećinom. Ona se sastoji od pet celina: Svetla i Tamna dvorana, Velika sala sa kadama, Kanal sa kadama i Rečni kanal. Stopića pećina je bogata pećinskim nakitom, pre svega stalaktitima i salivima, ali ono po čemu je nadaleko čuvena su bigrene kade – navode ronioci, dodajući da su upravo one bile glavni razlog njihovog dolaska u pećinu.
foto:Slobodan Jovičić
Naime, na samom vrhu Velike sale sa kadama nalazi se najdublja i najduža kada Stopića pećine. Dužine je oko 15 metara, a maksimalne dubine 7,2 metra. U sredinu kade ulazi stalaktit direktno sa tavanice i zadire 40 cm ispod površine vode. To sve zajedno čini jedinstvenu vizuelnu celinu koja predstavlja sjajnu fotografsku scenografiju, kako na površini tako i ispod površine vode.
Ivana Orlović Kranjc i Janez Kranjc, ronilačko-snimateljski tandem i deo tima ''Nacionalne geografije Srbija'', poslednjih meseci su intenzivno ronili u vodama Zlatibora. Iznenađeni viđenim bili su u Stopića pećini:
– Kada smo zaronili do dna poslednje kade videli smo da je dno prekriveno velikom količinom kovanica. Ova kada nas je podsetila na jedan veliki ''bunar želja'', ali smo ipak bili začuđeni da ljudi na takav način narušavaju sklad ovog jedinstvenog prirodnog fenomena. U jednom od uglova kade primetili smo otvor-kanal koji je vodio negde dalje u dubinu Stopića pećine. Međutim, pošto takvo istraživanje nije bilo u planu tokom ovog zarona, a i vidljivost se drastično smanjila, ostavili smo ispitivanje tog dela za neku drugu priliku. Po završetku ovakvih akcija ostaju fotografije da nas podsećaju na nezaboravne avanture, koje ne bi bile moguće bez timskog rada i entuzijazma članova našeg kluba – prenose svoje utiske Ivana i Janez, koji su među prvim roniocima zavirili ispod površine bigrena Stopića pećine.
Zasluženo na vrhu među speleološkim objektima Srbije
Speleološka lepotica Zlatibora, koja je svojim prirodnim biserima i izuzetnom uređenošću osvojila srca mnogih posetilaca ove planine, najposećeniji je i jedan od najpristupačnijih speleoloških objekata Srbije. Mada je ideja o turističkom uređenju Stopića pećine potekla još sedamdesetih godina 20. veka, ozbiljnim radovima se pristupilo tek početkom ovog milenijuma.
Tada su najpre probijeni prilazni put i staza do pećine te uređeno parkiralište. Pravi izazov za Turističku organizaciju Zlatibor bilo je osvetljenje pećinskih dvorana i trasiranje staza za posetioce na ekološki veoma osetljivom području, ali je uspešno savladan. Svi radovi, s obzirom da je Stopića pećina zaštićena kao spomenik prirode od izuzetnog značaja, sprovođeni su u saradnji sa Zavodom za zaštitu prirode. Da se ništa prirodno ne ošteti, a da se staze tako trasiraju kako bi posetiocima omogućile obilazak svih atraktivnih elemenata pećine.
Tako je uređen za posete najatraktivniji deo pećine (Svetla i Tamna dvorana, Sala sa kadama i plato kod vodopada) i ona je puštena u rad 2009. godine. Od tada iz godine u godinu interesovanje raste: ne samo da dolazi sve više posetilaca, već pećinu istražuju speleolozi i naučnici, snimaju domaće i strane TV ekipe, služi i kao autentičan prostor za snimanje muzičkih spotova. Ovde je ugrađena led rasveta u različitim bojama, staza i platforme iznad bigrenih kada završene su tokom 2015., a 2020. kroz Kanal s kadama izgrađena je nova staza. Regulisan je tok Trnavskog potoka čime je rešen problem izlivanja vode pri većim bujicama, dok su obijanje pokretnog kamenja sa litica pećine, održavanje bezbednosnih ograda i pešačkih staza obavezne aktivnosti svake godine u korist bezbednosti posetilaca.
Priroda je u Stopića pećini omogućila da se duž korita Trnavskog potoka ređaju poprečno vijugavi, rumenkasti bigreni nabori koji zagrađuju udubljenja različite širine, dužine i dubine, stvarajući kade pri dnu plitke i uske, a zatim sve veće i dublje. Puni ih voda koja kroz kanal dospeva u pećinu, a u periodu većih padavina preliva se preko kada i stvara autentičan doživljaj. Spoj tih i drugih prirodnih lepota sa posvećenim radom upravljača (TO Zlatibor) na uređenju za turističke obilaske zasluženo su u ovo doba stavili Stopića pećinu na vrh među speleološkim objektima Srbije.
TO Zlatibor u članstvu Nacionalne asocijacije upravljača turističkih speleoloških objekata
Izuzetna posećenost i vrednosti Stopića pećine, kao i posvećeno delovanje njenog upravljača Turističke organizacije Zlatibor prepoznati su na državnom nivou. TO Zlatibor je, kao upravljač ovom pećinom, primljena krajem prošle godine u članstvo Nacionalne asocijacije upravljača turističkih speleoloških objekata Srbije.
Skup ove asocijacije održan je 4. i 5. novembra 2021. u hotelu ''Dunav turist'' na Zlatiboru. U okviru skupa održana je i treća redovna sednica Skupštine asocijacije. Tom prilikom u članstvo je primljena Turistička organizacija Zlatibora, kao upravljač Stopića pećine, a za člana Upravnog odbora NAUTSOS imenovan je direktor TOZ Vladimir Živanović.
Udruženje Nacionalna asocijacija upravljača turističkih speleoloških objekata Srbije je nevladino, neprofitno udruženje osnovano na neodređeno vreme radi zaštite, prezentacije i daljih istraživanja turističkih speleoloških objekata Srbije, kao i staranja o bezbednosti posetilaca u turističkim speleološkim objektima Srbije.
Osnovni zadaci asocijacije podrazumevaju prikupljanje i obradu naučne i stručne literature u oblasti zaštite, održivog razvoja i upravljanja speleološkim objektima. Tu je i organizovanje stručnih skupova, savetovanja, radionica, seminara i drugih oblika edukovanja lica koja rade na poslovima upravljanja speleološkim objektima. Predviđena je saradnja sa ministarstvima, stručnim i naučnim institucijama radi koordinacije i efikasnijeg funkcionisanja, kao i sprovođenje drugih aktivnosti upravljača kojima se efikasnije i racionalnije sprovode poslovi turističke ponude speleoloških objekata.
foto:Slobodan Jovičić
