Grad Kikinda nalazi se na prostoru koji je bogat tragovima starih i iščezlih kultura i civilizacija. Mnogobrojni arheološki nalazi svedoče da su ovde ljudi živeli još u vremenu od pre sedam hiljada godina. Međutim, kontinuitet tog trajanja često je narušavan i prekidan. Ljudi su se naseljavali i odlazili, bivali i nestajali, a sve u zavisnosti od mnogobrojnih i različitih istorijskih okolnosti.
Naziv Kikinda prvi put je zabeležen početkom 15. veka i to u obliku Kökényd, a najverovatnije je označavao, zajedno sa nazivom Ecehida, ime više manjih naselja, odnosno dobara ugarskih, a zatim i srpskih despota. Današnji naziv grada javlja se prvi put na geografskoj karti 1718. godine kao Gross Kikinda i tada ne obeležava naselje , već nenaseljen prostor-pustaru. Inače, pridev Gross, Nagy ili Velika u nemačkoj, mađarskoj, odnosno srpskoj varijanti, bio je u zvaničnoj upotrebi u imenu grada sve do kraja 1947. godine. Etimološko poreklo imena Kikinde nije u potpunosti razjašnjeno. Najčešće se objašnjava mađarskim nazivom korovske biljke kökény (trnjina) i starim slovenskim, odnosno praslovenskim korenom kik (glava).
Istorija savremene Kikinde može se u kontinuitetu pratiti počev od pre 250 godina, tačnije od 1751-1753. godine, kada je područje na kojem se danas grad nalazi naseljeno. Prvi naseljenici bili su Srbi, austrijski graničari koji su štitili granicu od Turaka na Morišu i na Tisi i koji su, nakon Požarevačkog mira sklopljenog izmedu Austrije i Turske, kada Turci gube Banat, praktično ostali bez svog osnovnog zanimanja. Novoosnovano naselje brzo se organizovalo, a bivši graničari privikli na nov, ratarski način života. Koju deceniju kasnije, pored Srba, naseljavaju se i Nemci, Mađari, Jevreji...
Dvadesetak godina nakon osnivanja naselja, 12. novembra 1774. godine, austrijska carica Marija Terezija posebnom privilegijom formira Velikokikindski privilegovani dištrikt (okrug), kao specifičnu feudalnu upravnu jedinicu sa sedištem u Kikindi. U sastavu dištrikta, pored Kikinde, bilo je još devet naselja srpskih graničara u severnom i srednjem Banatu: Srpski Krstur, Jozefovo (deo današnjeg Novog Kneževca) , Mokrin, Karlovo (deo današnjeg Novog Miloševa), Bašaid, Vranjevo (deo današnjeg Novog Bečeja), Melenci, Kumane i Taraš. Stanovnici ovih mesta imali su za to vreme, značajne ekonomske, pa i političke povlastice u okviru austrijske monarhije. Dištrikt , je funkcionisao, istina sa prekidima, sve do 1876. godine, kada se ukida, a Kikinda organizaciono i upravno pripada novoosnovanoj Torontalskoj županiji čije je sedište bilo u Bečkereku (Zrenjaninu) i koja je obuhvatala gotovo čitav Banat (srpski, mađarski i rumunski). Zanimljiv je podatak da je krajem 19. veka Kikinda bila najnaseljenije mesto Torontalske županije, imala je oko 22.000 stanovnika.
U urbanističkom smislu grad pripada grupaciji takozvanih planski organizovanih naselja. Trasiranje i presecanje ulica izvršeno je u drugoj polovini 18. veka prema važećem državnom urbanističkom planu za izgradnju novih naselja u Banatu. Taj je plan podrazumevao naseobinu pravilno ušorenih i širokih ulica koje se seku pod pravim uglom, centralni gradski trg sa pijacom, crkvom, gradskom kućom, školom, gostionicom, itd. U tom smislu se i danas, posle 250 godina, grad nije bitno izmenio.
Razvijena poljoprivreda, industruja građevinskog materijala, metalska i hemijska industrija čine Kikindu značajnim privrednim, trgovačkim i turističkim regionom (lovni, kongresni i sportski turizam).Ona je centar i sedište Severnobanatskog okruga. Ona je i kulturni centar severnog Banata i važna raskrsnica puteva. Tipičan je panonski grad koji čuva staru urbanu fizionomiju. Ima nekoliko značajnih spomenika kulture: pravoslavnu crkvu iz 1769. godine, čiji je ikonostas živopisao Teodor Češljar, dve katoličke crkve – stara iz 1784, (kojoj je austrijski car nakon posete Kikindi poklonio orgulje) i nova, u klasicističkom stilu, iz 1811, kao i zgradu Magistrata Distrikta velikokikindskog (1836–1839), tzv. Kuriju, u kojoj su sad Narodni muzej i Istorijski arhiv), Gradsku kuću iz 894, (jedan od reprezentativnih objekata austro-ugarske administracije). Godine 1880, izgrađena sinagoga, srušena je 1952 (na Jevreje još seća uređeno starojevrejsko groblje). Tu je, najzad, i Đuričin grad, kao i jedina preostala suvača (mlin na konjski pogon) u Vojvodini.
Kikinda je poznata i kao “grad na nafti” (buštotine u gradu i okolini). Sve se više razvija u jak ekonomski centar, a nosioci razvoja treba da budu četiri privredne grane: metalska industrija sa livnicom željeza i tempera, industrijom građevinskog materijala „Toza Marković” i hemijskom industrijom sa novim hemijskim kompleksom za proizvodnju metanola i sirćetne kiseline. U blizini su bogata lovišta zečeva, banja Torda sa gorkom vodom i arheološka nalazišta kod Iđoša, Saraka i Mokrina. U okolini Kikinde nalaze se brojni salaši poznati po specifičnim kulturnim i turističkim manifestacijama,kao što su "Dani ludaje".
