Istražiti mnogobrojne prostore Novog Sada znači osluškivati njegove poruke multikulturalnosti, osećati glasove i lica njegovih mnogoznačnosti, nadasve otkriti slagalicu koja čeka da bude nanovo shvaćena. To nije težak zadatak, potrebno je samo zastati i ostati neko vreme u Novom Sadu. Ne možete istražiti sve novosadske priče i prostore za jedan, dva, tri dana... ali možete naslutiti neponovljivu sadržajnost novosadskih dana, srdačnost njegovih stanovnika, a sve zajedno ćete pamtiti kao iskustvo koje želite ponovo da doživite.

Najatraktivnija turistička zona Novog Sada je Petrovaradinska tvrđava – „Gibraltar na Dunavu”. To je jedna od najočuvanijih fortifikacija u Evropi istovremeno i sjajan primer evropske vojne arhitekture. Građena između 1692. i 1780. zahvata površinu od 112ha, ima 10 kapija, 12 000 puškarnica i mesta za 400 topova. Tvrđavom dominira Toranj sa satom na kome velika skazaljka pokazuje sate, a mala minute opominjući da se može živeti u ritmu sati, a ne minuta.

Danas je Petrovaradinska tvrđava prostor koji oplemenjuju umetnički ateljei, Muzej grada Novog Sada, Galerija i Atelje 61, Planetarijum, restorani i kafei. Petrovaradinska tvrđava je mesto gde se održava EXIT festival, jedan od najznačajnijih muzičkih festivala u Evropi.Postavke Muzeja grada Novog Sada: Novi Sad od 18. do 20. veka, Podzemne vojne galerije i Veliki ratni bunar dokumentuju istoriju Tvrđave i sjajne domete građanskog života u Novom Sadu.

U podnožju Tvrđave je barokni Gradić – deo Petrovaradina gde posebnu vrednost ima Rimokatolička Crkva Sv. Juraja sa samostanom koja je građena između 1701. i 1714. U blizini su: Beogradska kapija (18. vek), rodna kuća austrijskog generala, hrvatskog bana Josipa Jelačića (1801-1859) i Srpska pravoslavna Crkva Sv. Pavla (1922).

Pored crkve Svetog Juraja u Donjem gradu počinje stepenište koje vodi do Tornja sa satom i Gornjeg grada. 214 stepenika većinom je načinjeno od kamena ali i od opeke. Stepenište prolazi kroz Kapiju Ludviga Badenskog, vojskovođe koji je konačno proterao Turke iz Petrovaradina 1691. godine, a odmah desno nalazi se trougaoni bastion i lep vidikovac. Posle izlaska iz kružnog tunela stiže se na Gornji grad gde se može videti najlepša panorama Novog Sada.

NOVI SAD U BAČKOJ RAVNICI

Staro gradsko jezgro Novog Sada čini urbani prostor Trga slobode, Zmaj Jovine i Dunavske ulice. Trgom slobode dominiraju Gradska kuća i Rimokatolička Crkva Imena Marijinog. Gradska kuća je izgrađena u neorenesansnom stilu 1894, a Rimokatolička župna Crkva Imena Marije između 1893. i 1895. u neogotskom stilu. Na Trgu slobode se nalaze: Hotel Vojvodina koji je najstariji novosadski hotel (1854), Zgrada Vojvođanske banke (1892), a u blizini su i: Zgrada Rimokatoličkog župnog ureda (1808), Srpska pravoslavna Crkva Uspenja Bogorodice (1776) i Sinagoga (1909).

Preporučujemo da obilazak obogatite gastronomskim specijalitetima što uključuje i odličan izbor vina. Restorani nacionalne i internacionalne kuhinje i kafeterije nalaze se duž čitavog poteza od Trga slobode do kraja Dunavske ulice.

Svetozar Miletić najznačajnija je politička ličnost i vođa Srba u Vojvodini u 19. veku. Bio je advokat, gradonačelnik Novog Sada, poslanik ugarskog i hrvatskog sabora, osnivač Srpske narodne slobodoumne stranke. Spomenik na Trgu slobode delo je slavnog vajara Ivana Meštrovića. Najpopularnije sastajalište Novosađana je „kod Miletića”.

Katolička porta je prijatan, mali trg, zaklonjen Rimokatoličkom Crkvom Imena Marijinog. Trgom dominiraju Kulturni centar Novog Sada jedna od najznačajnijih institucija culture interdisciplinarnog karaktera i Zgrada Rimokatoličkog župnog ureda (Plebanija) podignuta je 1808. godine u barokno–klasicističkom stilu po projektu Georga Efingera.

Zmaj Jovina i Dunavska ulica su pešački prostori ispresecani pasažima u kojima je mnoštvo prodavnica, restorana, poslastičarnica i zanatskih radnji. Među najznačajnije građevine u ovoj zoni ubraja se Vladičanski dvor Eparhije bačke, podignut 1901. u srpsko-vizantijskom stilu. Uz sam Dvor je katedralna Srpska pravoslavna Crkve Svetog Georgija (1902-1905). Ispred Dvora je spomenik lekaru i pesniku Jovanu Jovanoviću Zmaju (1833-1904).

Dunavska ulica počinje Zgradom Kod Belog lava (prva pol. 18. veka) i zgradom Gradske biblioteke. U ulici se nalaze i Zbirka strane umetnosti, Muzej Vojvodine i Muzej savremene umetnosti Vojvodine. Na deo Dunavske ulice naslanja se Dunavski park, spomenik prirode i zaštićeno prirodno dobro čije je uređenje započelo krajem 19. veka.

JOŠ DVA SATA PRIJATNE ŠETNJE

Ako odvojite još dva – tri sata možete videti i obići šire gradsko jezgro omeđeno ulicama Zlatne grede, Miletićevom, Grčkoškolskom, Pašićevom i Trgom Marije Trandafil. Na početku Pašićeve ulice je Zgrada Platoneum, zadužbina vladike Platona Atanackovića (1786-1861), sedište Srpske akademije nauka i umetnosti – Ogranka u Novom Sadu. Zgrada je izgrađena 1770, a Platon Atanacković je 1861. sazidao još jedan sprat. Kuća na uglu Grčkoškolske i Pašićeve, poznata kao Kuća Kod ikone, je rodna kuća Marije Trandafil (1814-1883), najveće dobrotvorke kod Srba. U produžetku je zgrada nekadašnje Srpske pravoslavne gimnazije, danas „Gimnazije Jovan Jovanović Zmaj” podignute 1900. novcem barona Miloša Bajića. Pašićeva ulica nekada se zvala Ćurčijski sokak i bila je prepoznatljiva po zanatskim radnjama sa proizvodima od kože. Danas ovde možete naći suvenirnice, hotele i poznate restorane lokalne kuhinje.

Marija Trandafil (1816-1886) znamenita Novosađanka, najveća je dobrotvorka u Srba koja je ostavila srpskom narodu i Novom Sadu zaveštanja čija je vrednost 1913. Bila 1.400.000 forinti. Među njenim zaveštanjima najznačajnije je „Zavedenije Marije Trandafil za srpsku pravoslavnu siročad” u Novom Sadu gde se danas nalazi sedište Matice srpske i Biblioteka Matice srpske. Obnovila je i obližnju Nikolajevsku crkvu starajući se za njenu obnovu i održavanje, a zna se i da je u vreme velike gladi hranila novosadsku sirotinju bez obzira na naciju.

Pašivćeva ulica se završava Trgom Marije Trandafil gde se nalazi sedište Matice srpske, najstarije i najuglednije srpske kulturne i naučne institucije koja je osnovana 1826. u Budimpešti, a u Novi Sad preseljena 1864. Zgrada u kojoj je danas Matica srpska izgrađena je novcem Marije Trandafil 1912. U blizini je Nikolajevska crkva (Prenos moštiju Sv. Nikole), najstarija pravoslavna crkva izgrađena 1730. U crkvi su 1913. kršteni sinovi Mileve i Alberta Ajnštajna.

Na samom kraju Miletićeve ulice je Grčkokatolička Crkva Sv. apostola Petra i Pavla. Izgrađena u klasicističko-baroknom stilu 1820. i jedna od retkih građevina koja nije stradala u bombardovanju Novog Sada 1849.

JOŠ DVA-TRI SATA KROZ GALERIJSKE PROSTORE

Novi Sad je grad muzeja i galerija. U samom gradskom centru na Trgu galerija nalaze se reprezentativne galerijske postavke nacionalnog značaja. Stalna postavka Galerije Matice srpske posetiocu pruža uvid u srpsko stvaralaštvo 18. i 19. veka. Spomen-zbirka Pavla Beljanskog čuva i izlaže najznačajnija dela srpske i jugoslovenske umetnosti koja su nastala između Prvog i Drugog svetskog rata. Galerija likovne umetnosti Poklon zbirka Rajka Mamuzića čuva i prezentuje dela savremene srpske likovne umetnosti posle Drugog svetskog rata.

Za najmlađe posetice preporučujemo posetu Prirodnjačkoj zbirci Zavoda za zaštitu prirode gde, između ostalih vrednih eksponata i zbirki, mogu videti lobanju runastog mamuta (Mammuthus primigenius).

Info: Prirodnjačka zbirka Zavoda za zaštitu prirode +381 (0)21 4896 345 www.pzzp.rs;
Galerija Matice srpske +381 (0)21 48 99 000 www.galerijamaticesrpske.rs;
Spomen-zbirka Pavla Beljanskog +381 (0)21 472-99-66 www.pavle-beljanski.museum;
Galerija likovne umetnosti Poklon zbirka Rajka Mamuzića +381 (0)21 520 223 www.galerijamamuzic.org.rs;
Srpsko narodno pozorište + 381 (0)21 520 091 www.snp.org.rs