Selo Ljuljaci se nalazi u oblasti Gornje Gruže na južnim obroncima planine Rudnik, u centralnoj Šumadiji. Administrativno, selo pripada oblasti opštine Knić, ali, više gravitira Kragujevcu i Gornjem Milanovcu.
Ljuljaci se prvi put, pod ovim imenom, pominju u prvoj polovini XVIII veka, u dokumentima iz vremena austrijske okupacije Srbije. Tada su ubeleženi i u Langerovu vojnu kartu pod imenom Lulliak. Verovatno je naselje još ranije osnovano, ali nema nikakvih pisanih tragova o tome. Vredno je spomenuti da su Ljuljaci bili naseljeni još u neolitu, što potvrđuju arheološka nalazišta Vatinske i Protovatinske kulture na Milić brdu, kao i tribalske grobnice u gružanskom polju prema selu Grivac.
U selu su nekada postojale i dve crkve, jedna u zaseoku Markovića, a druga u današnjoj Varošici, ispod Koviljače. Danas se vide samo ruševine od crkve u Markovićima, koju je počeo podizati Marko, rodonačelnik te familije, dok od one u Varošici nema nikakvih tragova.
Takođe se spekuliše sa činjenicom da je despot Stefan Lazarević, preminuo od srčanog udara na Ljuljačkoj glavici, u ataru sela Ljuljaka.
Od ostalih starina, u selu postoje i tri stara groblja, verovatno od pređašnjeg stanovništva koje je naseljavalo ove krajeve. Jedno je na Kadijevcu, krečnjačkom brdu u centru sela, dok su druga dva u zaseoku Medvedica.
Treba pomenuti i to da su Ljuljačani aktivno uzimali učešća u svim ustancima i slobodarskim ratovima koje je Srbija vodila. Postoje podaci o učešću Gružana u I i II Srpskom ustanku, gde je verovatno bilo i naših starih, kao i u kasnijim srpsko-turskim, srpsko-bugarskim, Balkanskim i Svetskim ratovima. U crkvi parohije Grivačke, kojoj i Ljuljaci pripadaju, nalazi se spomen ploča sa svim izginulim ratnicima iz Ljuljaka u I Svetskom ratu.
U II svetskom ratu, Ljuljačani su aktivno učestvovali, boreći se za slobodu. U našem selu, u zaseoku Kamencu, familija Ceković, nalazio se Četnički gornjogružanski štab za nekoliko okolnih sela.
Na žalost, bezumnom akcijom Čačanskog partizanskog odreda, dolazi do zasede i napada na kolonu nemačke vojske koja je išla iz G.Milanovca ka Kragujevcu. Napad se dogodio u ljuljačkom ataru, na mestu zvanom Dumača. Tom prilikom ubijeno je deset nemačkih vojnika a ranjeno 27. Posle tog događaja, Čačanski partizanski odred se kukavički povukao, i ostavio goloruk narod Nemcima za odmazdu. Ovaj događaj je doveo do jedne od najvećih tragedija u Šumadiji. Revoltirani nacisti su streljali 2796 Šumadinaca, nedužnih građana, seljaka i đaka u Kragujevcu. Među streljanima je bilo i dosta Ljuljačana.
Selo Ljuljaci se nalazi u jednom laktu, koji čini Gruža skrećući u svoj meridionalan pravac. U selu je nekoliko brda, koje meštani nazivaju glavicama. Glavice se nalaze na kačerskoj površi, i sastavljene su od eruptivnih stena, ili jako pečenog krečnjaka. Takve su glavice: Kamenac(Cekovića glavica), Glavičica (Pavlovića glavica), Avala, Klek, Ljuljačka(Markovića) glavica i dr. Između Markovića glavice i Pavlovića glavice izvire Markovića potok, koji teče pravo ka severu i uliva se u Gružu,a između Pavlovića glavice i Kamenca je Suvi potok, koji teče ka istoku i takođe se uliva u Gružu, kad već ona skrene ka jugu. Pored tih potoka, a ispod već pominjanih glavica, nalaze se kuće po ne tako blagim stranama, ili po temenima zaravnjenih brda. Selo se sa jedne strane pruža na sever do puta Kragujevac-G. Milanovac, dakle prelazi i na levu obalu Gruže. Sa druge strane ide od brda Avale(Srejovići,Despotovići i Stojići) na jug ka Oplanićima.
Selo je razbijenog tipa. Sam teren isprobijan tolikim glavicama, pooštrava razbijenost i čini da su kuće nepravilno raspoređene. Selo se deli na nekoliko krajeva, koji su obično jedan od drugog udaljeni, i to po 500 do 1000 metara. Takvi krajevi su obično nastanjeni skupom srodničkih porodica, koje se u gružanskom kraju nazivaju familije, ali i po kojom porodicom sa jednim domom.
Vredi spomenuti da je selo jako bogato izvorima pijaće vode i bunarima. Najpoznatiji izvori su Kamenac, Bubanj, Česma pod Markovića gradinom. U prošlosti je postojalo par toplih izvora gde su žene prale i belile rublje, ali oni su, nažalost, sada već zaboravljeni i zatrpani.
Kao što je već poznato, Ljuljaci su bili nastanjeni još u praistoriji, što su potvrdili nalazi i areološke iskopine doktora Dragoslava Srejovića. Nema podataka, ali sudeći po poznatoj istoriji Srbije, koja je u starom i srednjem veku obilovala prvo tračkim, tribalskim i romanskim, a kasnije i slovenskim stanovništvom, verovatno da ni prostor Ljuljaka, tako pogodan za život, nije bio nenaseljen. Od srednjovekovnog stanovništva ima jako malo tragova, tek poneki toponim, i jedno predanje koje je ostalo u Ljuljacima.
Predanje kaže da je čitav gružanski kraj opusteo zbog turskih zuluma, pogotovu u XVI i XVII veku, kada su se dogodile najveće seobe Srba u Južnu Ugarsku, današnju Vojvodinu. Tada se celokupno stanovništvo povuklo, i na prostoru Ljuljaka je ostao jedan starac, kome nije zabeleženo ime.
On je prvim doseljenicima, precima današnjih Ljuljačana, ispričao priču o nekadašnjem stanovništvu. Po njegovom kazivanju, na delu Luljaka, nalazilo se srednjevekovno selo Medvedica, po kojoj je inače, današnji zaseok dobio ime. Medvedicu su nastanjivali seljaci ratari, a imali su i svoga vlastelina, prezimena Raošić, koji je u Medvedici imao dvor, i drvenu crkvu, koja je slavila svetog Metodija. Starac koji je ovo ispričao, umro je među novim doseljenicima, a oni su ga sahranili na Ljuljačkoj (Markovića) Glavici, gde još uvek jedan deo njiva nosi ime Starčev grob.
Posle tog prvobitnog perioda bez stanovništva, Ljuljaci su naseljeni početkom XVIII veka. Većina naseljenika potiče od dva velika osnivačka roda sela Ljuljaka. Ti rodovi su Pivljani i Bugari, i oni zajedno čine 2/3 današnjih Ljuljačana, i zbog toga ćemo se njima najviše i baviti. Naravno, u nastavku teksta ću pomenuti i ostale.
BUGARI- ovo je zajednički naziv za najstariji naseljenički i osnivački rod u Ljuljacima. Predanje, a i zapisi kažu da su krajem XVII veka, iz okoline Kumanova u danjašnjoj Makedoniji, doseljeni braća Pavle, Stojiša i Despot. Nadimak Bugari ne dolazi od njihove etničke pripadnosti, već od navike našeg naroda da sve stanovnike Stare Srbije i Makedonije nazivaju Bugarima, kao što bi Užičane i Požežane zvali Erama, a Vojvođane Švabama.
Po toj legendi, jedan od braće je i dao ime selu. Naime, prve noći po doseljavanju, Ljuljake je pogodio zemljotres. Posle nekoliko dana, kada naiđoše novi naseljenici, upitaše srednjeg brata Stojišu, kako je tu za život, na šta on odgovori: „Ubavo, ama, mnogo ljulja!”.
Na to se ovi nasmejaše, a selu osta ime Ljuljaci (po drugoj priči, koja meni izgleda verovatnija, poreklo imena Ljuljaci treba tražiti u staroslovenskoj reči, koja označava cvetno polje.)
