Prizor kao iz bajke. Selo koje na prvi pogled osvaja svojim šarmom i lepotom - Dobrača gornje gružansko selo i podrudničko selo, jer se nalazi na krajnjim jugoistočnim padinama planine Rudnik. Selo se nalazi sa obe strane Dobračkog potoka koji se uliva u reku Uglješnicu kao leva pritoka.
Današnje selo nastaje u periodu 1740-1787.god. Doseljavanje stanovništva bilo je iz Crne Gore, Raške, Novog Pazara, a kasnije iz Zaječara.
Tragovi života na ovom području datiraju još iz 1500. godine pre nove ere, što potvrđuju iskopine humki koje su istražene. Iskopine se nalaze u kragujevačkom i beogradskom muzeju. Po tim humkama taj kraj je nazivan Umka.
Pre Kosovskog boja, ovo područje je bilo gusto naseljeno, što se može videti iz zapisa putopisaca koji su prolazili ovim krajevima. Dobrača tog vremena, kao naseljeno mesto nalazila se na južnom delu sadašnjeg sela, pored reke Uglješnice. Tragova tog sela nema, kao ni crkve koja se tu nalazila. Jedan deo sela danas nosi naziv Grobovi po groblju koje se tu nalazilo.
Za vreme Prvog srpskog ustanka Dobrača je imala poznatog trgovca Jovu Dimitrijevića – Dobraču. On je bio jedan od retkih trgovaca tog vremena, koji je kupovao stoku od meštana i odmah plaćao. Posle sloma ustanka, Turci ga postavljaju za kneza Gruže. Ovaj period do izbijanja Drugog srpskog ustanaka iskoristiće da pripremi Gružane za odlučujući ustanak protiv Turaka.
Školstvo u Dobrači datira iz perioda s kraja 19. veka, mada su se sva deca iz ovih krajeva školovala u manastirima Vraćevšnica i Drača, a kasnije u Ramaći, sve do osnivanja škole u Dobrači. Tačan datum osnivanja škole nije poznat, jer sva dokumentacija škole je spaljena za vreme Drugog svetskog rata.
Iz Dobrače je izašlo dosta intelektualaca, a najviše prosvetnih radnika, učitelja. Od osnivanja Učiteljske šklole u Kragujevcu prvi đaci bili su iz Dobrače. Nije bilo generacije koja je završavala školovanje u Učiteljskoj školi, a da neko iz nje nije bio iz Dobrače.
foto: Zoran Petrović
